Nieruchomość zabytkowa rządzi się swoimi prawami. Wpis do rejestru zabytków ma bardzo duży wpływ na prawa i obowiązki właściciela nieruchomości. Może się bowiem okazać, że mimo prawa własności pewnych rzeczy właścicielowi zrobić nie wolno.

Wpis do rejestru zabytków

Nieruchomość zabytkowa w Polsce to budynek (rzadziej: zespół budynków, fragment budynku, inną strukturę) wpisany do Rejestru Zabytków przez wojewódzkiego konserwatora zabytków. Obok wymienionego rejestru funkcjonują jeszcze w Polsce Gminne Ewidencje Zabytków. Do 2013 r. rejestry te (tj. wojewódzkie i gminne) nie musiały się pokrywać, a znaczenie tych drugich było bardzo uznaniowe. Aktualnie w znacznym stopniu rejestry ujednolicono, w dalszym ciągu w rejestrach gminnych mogą się jednak znajdować nieruchomości niewpisane do rejestru wojewódzkiego. Dzieje się tak zwłaszcza wówczas gdy gmina stara się o wpisanie nieruchomości do rejestru zabytków. Teoretycznie ujawnienie nieruchomości w Gminnej Ewidencji Zabytków bez oficjalnego wpisu konserwatora, nie ma skutków prawnych, ale w praktyce pozwolenia na przebudowę czy wyburzenie się nie uzyska.

Samego wpisu może dokonać wojewódzki konserwator zabytków z urzędu, na wniosek gminy lub właściciela/użytkownika wieczystego nieruchomości.

Obowiązki właściciela nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków

Właściciel nieruchomości zabytkowej ma obowiązek dbania o zachowanie go w stanie niepogorszonym. Musi więc na własny koszt zabezpieczyć go przed wpływem czynników atmosferycznych, zanieczyszczeń, wilgoci, czy robactwa. Co więcej, ma obowiązek chronić zabytek np. przed skutkami powodzi czy też zastosować zabezpieczenie przed dewastacją ze strony osób trzecich (np. ogrodzić teren, jeśli budynek jest nieużytkowany). W przypadku gdyby nieruchomość zabytkowa wymagała prac konserwacyjnych – właściciel ma obowiązek przystąpić do nich niezwłocznie (a przynajmniej nim brak działania doprowadzi do dalszych uszkodzeń zabytku). To czy remont jest opłacalny nie ma żadnego znaczenia.

W Polsce nie ma powszechnego obowiązku udostępniania zabytkowych nieruchomości do zwiedzania, ale może taki wynikać np. z umowy między gminą, a właścicielem.

Zakazy nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków

zabytek

Aby zabytek nie stracił na wartości, musimy się liczyć z kilkoma zakazami. Przede wszystkim wpis do rejestru zabytków uniemożliwia wyburzenie budynku. Ponadto nie można prowadzić prac remontowych i modernizacyjnych bez zgody wojewódzkiego konserwatora zabytków. Przepisy dotyczące wykorzystania budynku zabytkowego dla potrzeb działalności gospodarczej nie są całkiem jasne. W zabytkowym domu czy kamienicy wolno więc prowadzić firmę, ale tak by nie pogorszyć stanu budynku. Za naruszenie obowiązków właściciela nieruchomości zabytkowej może być uznane wywieszenie szyldów zasłaniających sam zabytek.

Remontowanie nieruchomości zabytkowej

Nieruchomość zabytkowa może być remontowana wyłącznie za zgodą konserwatora, ale wiele drobnych prac można zawsze, gdyż nie są one uznawane za remont. Dotyczy to zwłaszcza:

  • Czyszczenia budynku i jego elementów;
  • Malowania (chyba, że wartość zabytkową ma np. wzór na ścianie)
  • Drobnych prac instalacyjnych nie wymagających usuwania tynków i uszkadzania ścian.
  • Wymiany niewielkich zniszczonych elementów na nowe, ale w pełni zgodne z projektem budynku (np. klamki, szyby, zamki itp.)
  • Osuszania po zalaniu itp.
  • Na większe prace należy uzyskać pozwolenie. Bo było to możliwe we wniosku do wojewódzkiego konserwatora zabytków należy wskazać:
  • Dlaczego zachodzi konieczność remontu,
  • Jakie prace zostaną wykonane i w jakiej kolejności;
  • Jakie zostaną użyte materiały;
  • Potwierdzenie, że prace będą nadzorowane przez inspektora budowlanego, który ma przynajmniej 2 letnie doświadczenie w pracy przy zabytkach.
  • Kopie aktu własności/prawa do użytkowania wieczystego.

W praktyce warto poprosić konserwatora o pomoc w ocenie co trzeba, co można, a czego nie wolno zmodernizować.

Korzyści z posiadania nieruchomości zabytkowej

Na pierwszy rzut oka wpis do rejestru zabytków ma dla właściciela same wady, warto jednak zwrócić uwagę także na istotną zaletę. Na zatwierdzony przez wojewódzkiego konserwatora zabytków remont lub przebudowę można uzyskać dofinansowanie ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i to nawet pokrywające całość kosztów profesjonalnie wykonanego remontu/modernizacji. Można też uzyskać znaczne środki z UE mając ciekawy pomysł na wykorzystanie zabytku w celach np. edukacyjnych czy turystycznych.

Sprzedaż nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków

Każda nieruchomość zabytkowa ma założoną księgę wieczystą. Może być w niej (i w sumie powinien, ale w praktyce nie musi) zapis dający gminie prawo pierwokupu nieruchomości zabytkowej.

Jeśli taki zapis znajduje się w księdze wieczystej, można zawrzeć jedynie warunkową umowę sprzedaży nieruchomości. Warunkiem jest, że gmina z prawa pierwokupu nie skorzysta. Dla właściciela nie ma tu jednak trudności – albo sprzedaje umówionemu kupcowi, albo gminie, za tą samą cenę.

Kupując nieruchomość wpisaną do rejestru zabytków (nawet tylko do ewidencji gminnej) należy dokładnie przemyśleć sprawę, zbadać stan techniczny zabytku i o ile to możliwe, skonsultować się z wojewódzkim konserwatorem zabytków.

Komentarze (1)

  1. Czytam powyżej, że wpis w rejestrze zabytków uniemorzliwia jego wyburzenie, a na właścicielu spoczywa obowiązek utrzymania go w dobrym stanie.
    Dlatego też nie wiem jak mogło dojść do wyburzenia Pałacu w Jarkowie.
    Kto pozwolił na doprowadzenie go do ruiny , a następnie zgruzowanie.
    Czy ktoś powinien za to odpowiedzieć.
    W Google zamieściłam zdjęcie z 2011r i obecne czyli kupę zmielonego zamku na tłuczeń

Dyskutując, szanujmy innych Użytkowników nawet jeżeli nie zgadzamy się z nimi. Prosimy uważnie redagować wpisy, po ich zapisaniu nie ma możliwości edycji.

Skomentuj Milka Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola wymagane oznaczone są symbolem *